Vleuten – St. Willibrorduskerk

Het kerkgebouw is in 1885 gebouwd naar ontwerp van Nicolaas Molenaar, leerling van de bekende architect P.J.H. Cuypers.  In 1935 is het kerkgebouw uitgebreid met twee zijbeuken, ontworpen door de zoon van de architect die het oorspronkelijke ontwerp maakte, Nicolaas Molenaar jr. In de jaren na de oorlog werd de kerk door diverse kunstenaars verfraaid. Zo kwam er in 1948 een nieuw Caecilia-raam vervaardigd door Max Weiss uit Roermond, en werden er nieuwe beelden geplaatst. In datzelfde jaar werden ook nieuwe kerkklokken opgehangen in de kerktoren.

 

In 1972 werd de kerk gerestaureerd. De inrichting werd soberder gemaakt. De muren werden wit overgeschilderd, over de muurschilderingen heen. In de orgelkas zijn nog fragmenten van muurschilderingen te zien. In 1997 werden de buitenkant van de kerktoren, en het Ceacilia-raam gerestaureerd. In 2005 volgden de buitenkant van de kerk en de pastorie.

 

Het eerst orgel voor de Sint-Willibrorduskerk wordt in 1897 wordt nieuw geleverd door Maarschalkerweerd & Zoon. In 1962 wordt het vervangen door het huidige orgel van Vermeulen (Alkmaar). Het instrument staat opgesteld in twee kassen die het Caecilia-raam zichtbaar houden. Het is (nog) niet duidelijk waar het Maarschalkerweerd orgel is gebleven.

Het Vermeulen-orgel is vanaf 1997 niet of nauwelijks gebruikt. Vanaf eind 2006 werd het instrument door mij gerestaureerd. Om budgettaire redenen werd dit werk in verschillende fasen uitgevoerd.

Vleuten_Willibrordkerk_frontpijpen_gepolijst3

De volgende werkzaamheden werden uitgevoerd:

 

• Leeghalen van beide orgelkassen, uitgezonderd windlades en balgen.

• Grondig schoonmaken van de ernstig vervuilde orgelkassen, lades, pijpwerk en speeltafel.

• In de was zetten van beide orgelkassen en de vrijstaande speeltafel.

• Vervangen van versleten membranen, waar nodig.

• Polijsten van kernen in de zuigkernmagneten daar deze in het verleden regelmatig vastliepen door oxidatie.

• Rechtzetten van het pijpwerk, door middel van het fixeren van roosters, en bijmaken van enkele nieuwe houten bruggen.

• Herstellen van aanlegfout in de windvoorziening uit 1962; windkanalen veranderd, C-kant van pedaal op juiste balg aangesloten.

• Uiteinden van pedaaltoetsen van leer voorzien tegen hinderlijke bijgeluiden.

• Restauratie van pijpwerk, o.a. zorgvuldig sluitend maken van alle stemkrullen, en nieuw papier onder alle hoeden van gedekt pijpwerk.

• Dicht solderen van enkele stemkrullen van de Nachthoorn 4′, vanwege te korte pijplengtes

• Herstellen en opnieuw verlijmen van gescheurde lijmnaden van het houten pijpwerk.

• Samenstelling van Mixtuur en Scherp gewijzigd, repetitieplaatsen in Mixtuur gewijzigd.

• Polijsten van frontpijpen.

• Verhogen van de winddruk: Deze is thans voor de manualen 75 mm, en voor het pedaal 85 mm.

• Herintonatie van alle registers op basis van hogere winddruk en milder draagkrachtiger klankbeeld, door middel van het aanbrengen van kernsteken, kleinere voetopeningen, wijdere kernspleten en lagere kernligging.

• Polijsten en vlakken van alle kelen en tongen van de Trompet 8′
(op de registerwipper staat foutief Kromhoorn 8′) incidenteel in de discant enkele te dunne tongen vervangen.

Huidige dispositie

zoals vermeld op de registerwippers van de speeltafel; zo is er een registerwipper voor een Trompet 8′, er is op de windlade echter geen plaats voor dit register. op Manuaal II staat een Trompet 8′ i.p.v. Kromhoorn 8′

Manuaal I: C-g3

Prestant 8′
Roerfluit 8′
Octaaf 4′
Superoctaaf 2′
Mixtuur 5-7 sterk
Cornet 5 sterk
Trompet 8′

Manuaal II: C-g3

Tolkaan 8′
Gedekt 8′
Nachthoorn 4′
Octaaf 2′
Quint 1 1/3′
Scherp 4 sterk
Kromhoorn 8′
Tremulant

Pedaal: C-f1

Subbas 16′
Basfluit 8′
Gedekt 8′
Fluit 4′
Octaaf 2′

Koppelingen:

P + I
P + II
I + II

Automatische pedaalomschakeling – Oplosser
Tongwerken af
Vaste combinaties:
P – MF – F – T – Oplosser
Vrije combinatie – Oplosser

De dispositie met de werkelijk klinkende registers:

Manuaal I: C-g3

Prestant 8′
Roerfluit 8′
Octaaf 4′
Octaaf 2′
Mixtuur 2-3 sterk
Cornet 3 sterk
Loos

Manuaal II: C-g3

Prestant 8′
Holpijp 8′
Openfluit 4′
Octaaf 2′
Nasard 1 1/3′
Scherp 3 sterk
Trompet 8′
Tremulant

Pedaal: C-f1

Subbas 16′
Octaafbas 8′
Gedekt 8′
Fluit 4′
Octaaf 2′

Koppelingen:

P + I
P + II
I + II

Automatische pedaalomschakeling – Oplosser
Tongwerken af
Vaste combinaties:
P – MF – F – T – Oplosser
Vrije combinatie – Oplosser

Samenstelling Mixtuur Manuaal I:

C: 1′ – 2/3′
cis: 2′ – 1 1/3′ – 1′
d1: 2 2/3′ – 2′ – 1 1/3′ – 1′
dis2: 4′ – 2 2/3′ – 2′

 

Samenstelling Cornet Manuaal I:

c1: 2 2/3′ – 2′ – 1 3/5′

 

Samenstelling Scherp Manuaal II:

C: 1′ – 2/3′ – 1/2′
Fis: 1 1/3′ – 1′ 2/3′
fis: 2′ – 1 1/3′ – 1′
fis1: 2 2/3′ – 2′ – 1 1/3′
fis2: 4′ – 2 2/3′ – 2′

 

Toonhoogte: A1=440 Hz.
Stemming: gelijkzwevend
Winddruk: 75 mm voor manualen, 85 mm voor pedaal
Windvoorziening: drie magazijnbalgen voor ieder werk, met spiraalveren en stenen gewicht

In 2014 is aanvullend onderhoud uitgevoerd door S. de Wit uit Nieuw-Vennep. Zij plaatsten onder andere een extra speeltafel beneden.

Foto-impressie van de restauratie

Vleuten_Willibrordkerk_manuaalII

Vervuilde interieur van de rechterorgelkas, voor aanvang van de restauratie.

Vleuten_Willibrordkerk_balg

Balg van ondermanuaal en pedaal, bovenaan de membraanlatten.

Vleuten_Willibrordkerk_linkerfront

Linkerfront enkele minuten voordat de kas werd leeg gehaald.

Vleuten_Willibrordkerk_tijdens_restauratie

Frontpijpen verwijderd.

Vleuten_Willibrordkerk_rechterkas

Rechterkas zonder frontpijpen

Vleuten_Willibrordkerk_rechterkas_leeg

Rechterkas leeg gehaald. Duidelijk is te zien hoezeer een schoonmaakbeurt van het binnenwerk noodzakelijk was. Op de achterwand is een gedeelte van een muurschildering tevoorschijn gekomen.

Vleuten_Willibrordkerk_rechterkas_leeg2

Rechterkas schoon gemaakt

Vleuten_Willibrordkerk_Tolkaan_gerestaureerd

Gerestaureerde pijpvoeten en herstelde opsneden van de Tolkaan 8′.

Vleuten_Willibrordkerk_Tolkaan_gerestaureerd2

Opnieuw gevormde pijpvoeten.

Vleuten_Willibrordkerk_Tolkaan_gerestaureerd3

Gewijzigde opsnedes.

Vleuten_Willibrordkerk_Gedekt_ongerestaureerd

Ingezakte voet van de Gedekt 8′.

Vleuten_Willibrordkerk_Gedekt_gerestaureerd

Dezelfde pijp, met opnieuw opgeronde pijpvoet.

Vleuten_Willibrordkerk_magneten

Zuigkernmagneten van Manuaal I.

Vleuten_Willibrordkerk_speeltafel_tijdens_restauratie

Speeltafel schoon gemaakt, panelen verwijderd.

Vleuten_Willibrordkerk_bruggen

Handgemaakte bruggen in voorbereiding.

vleuten_Willibrordkerk_bruggen2

Pennen met de hand uitgezaagd.

vleuten_Willibrordkerk_bruggen3

Onderdelen in lijmtangen geplaatst.

vleuten_Willibrordkerk_bruggen4

Een van de twee handgemaakte bruggen voltooid.

Vleuten_Willibrordkerk_frontpijpen_gepolijst

Detail van de gepolijste frontpijpen.

Vleuten_Willibrordkerk_frontpijpen_gepolijst2

Linkerfront teruggeplaatst.

Vleuten_Willibrordkerk_frontpijpen_gepolijst3

Frontpijpen na polijsten terug geplaatst, tevens een goed beeld op de opnieuw in de was gezette orgelkas.

Vleuten_Willibrordkerk_nieuwe_pedaalveer

Nieuwe veer voor pedaaltoets geplaatst.